Περιγραφή
Η αποκολληση αμφιβληστροειδους, ρηγματογενής, ελκτική, εξιδρωματική, συμβαίνει όταν διαχωρίζεται η εσωτερική στοιβάδα του αμφιβληστροειδούς, η οποία λέγεται νευροεπιθήλιο, απο την υποκείμενη στοιβάδα του μελαγχρόου επιθηλίου. Ανάλογα με τον μηχανισμό που προκαλεί την αποκόλληση διακρίνουμε 3 κατηγορίες:
- Ρηγματογενής αποκολληση αμφιβληστροειδους, η οποία αντιπροσωπεύει τη συχνότερη περίπτωση και πιο τυπική της έννοιας της αποκόλλησης αμφιβληστροειδούς που γνωρίζει ευρέως και ο κόσμος. Σχετίζεται με την οπίσθια αποκόλληση του υαλοειδούς, η οποία συμβαίνει φυσιολογικά με την πάροδο της ηλικίας ή σε υψηλούς μύωπες σε νεότερες ηλικίες. Η αποκόλληση του υαλοειδούς, εφόσον γίνει απότομα, μπορεί να δημιουργήσει μια ή περισσότερες ρωγμές στον αμφιβληστροειδή. Εφόσον οι ρωγμές αυτές δεν περιχαρακωθούν έγκαιρα με λέϊζερ, τότε μπορεί να οδηγήσουν σε αποκόλληση αμφιβληστροειδούς.
- Ελκτική αποκολληση αμφιβληστροειδους, στην οποία ο μηχανισμός συνίσταται σε έλξη που ασκείται στην επιφάνεια του αμφιβληστροειδούς απο ινώδη συνδετικό ιστό. Ο ιστός αυτός προκύπτει συνήθως λόγω παραγωγικής διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας.
- Εξιδρωματική αποκολληση αμφιβληστροειδους, η οποία προκύπτει στα πλαίσια κάποιας φλεγμονής, οπίσθιας ραγοειδίτιδας ή οπίσθιας σκληρίτιδας. Χαρακτηριστική περίπτωση φλεγμονής με εξιδρωματική αποκόλληση είναι η νόσος Vogt-Koyanagi-Harada η οποία ανήκει στις κοκκιωματώδεις χοριοειδίτιδες του στρώματος.
Καταστάσεις με τις οποίες μπορεί να συνδυαστεί
- Ρωγμή αμφιβληστροειδούς,
- οφθαλμικές φλεγμονές
- οπίσθιες ραγοειδίτιδες όπως νόσος Vogt-Koyanagi-Harada
- οπίσθια σκληρίτιδα,
- αγγειακές παθήσεις αμφιβληστροειδούς
- διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Συμπτώματα – Κλινική Εικόνα
- Παραμόρφωση των ειδώλων,
- θόλωση κεντρικής όρασης (οδήγηση, διάβασμα),
- στράβωμα-καμπύλωση των περιγραμμάτων των αντικειμένων.
Διάγνωση - Εξετάσεις
Η διάγνωση γίνεται καταρχάς με βυθοσκόπηση στη σχισμοειδή λυχνία. Η ρηγματογενής και ελκτική αποκόλληση έχουν συγκεκριμένη, χαρακτηριστική συνήθως, εικόνα και χρειάζεται ενδελεχής έλεγχος της περιφέρειας του βυθού για την ανεύρεση των υπεύθυνων ρωγμών. Κατόπιν, ακολουθεί η οπτική τομογραφία συνοχής (OCT) ,η οποία είναι και η εξέταση εκλογής για την ακριβή διάγνωση και απεικόνιση των ανατομικών στοιβάδων της ωχράς, όπου και φαίνεται η υπέγερση του νευροεπιθηλίου στην εξιδρωματική αποκόλληση. Ο αγγειογραφικός έλεγχος στην τελευταία περίπτωση είναι απαραίτητος για τη διάγνωση και ορισμένες φορές δίδει χαρακτηριστικές εικόνες. Συμπληρωματικά το υπερηχογράφημα του οφθαλμού μπορεί επίσης να βοηθήσει, ειδικά στην οπίσθια σκληρίτιδα.
Αντιμετώπιση
- Φαρμακευτική
- Αφορά στην εξιδρωματική αποκολληση αμφιβληστροειδους και στις αιτίες που την προκαλούν. Η νόσος Harada, στην οξεία φάση της αποκόλλησης απαιτεί συνήθως τη χορήγηση ενδοφλέβιας κορτιζόνης σε υψηλές δόσεις καθώς και ανοσοκατασταλτικά φάρμακα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Κορτιζόνη χρειάζεται και στην οπίσθια σκληρίτιδα.
- Χειρουργική
- Αφορά στη ρηγματογενή και ελκτική αποκολληση αμφιβληστροειδους. Η πρώτη απαιτεί άμεση επέμβαση εφόσον η ωχρά παραμένει κολλημένη. Εάν η ωχρά έχει κι αυτή αποκολληθεί, τότε η επέμβαση μπορεί να καθυστερήσει κάποιες ημέρες. Η ελκτική μορφή μπορεί να προγραμματισθεί και είναι σε κάποιες περιπτώσεις αρκετά δύσκολο και εργώδες χειρουργείο. Η ενδεδειγμένη χειρουργική επέμβαση σήμερα είναι επι το πλείστον η υαλοειδεκτομή-βιτρεκτομή. Καθαρίζεται το υαλοειδές, η γέλη δηλαδή που καταλαμβάνει την οπίσθια κοιλότητα (ημιμόριο) του οφθαλμού και εν συνεχεία «σφραγίζονται» οι υπεύθυνες ρωγμές με ειδική τεχνική κρυοπηξίας ή λέϊζερ. Στην ελκτική αποκόλληση ή στην χρόνια ρηγματογενή μπορεί να χρειαστεί ένθεση σιλικόνης στο εσωτερικό του ματιού ή αερίου συνηθέστερα, σε πιο απλές περιπτώσεις, για να κλείσουν οι ρωγμές και να μην υποτροπιάσει η αποκόλληση. Παλαιότερη χειρουργική τεχνική είναι αυτή με τοποθέτηση σκληρικού μοσχεύματος που διατηρεί ακόμη κάποιες περιορισμένες ενδείξεις σε μικρής έκτασης αποκολλήσεις και καθαρά διαθλαστικά μέσα.
- Πρόγνωση
Συνήθως είναι καλή για την όραση μετά απο το χειρουργείο, εφόσον αυτό γίνει έγκαιρα και δεν έχει ξεκολλήσει η ωχρά κηλίδα. Η τελική όραση εξαρτάται απο την αρχική προ του χειρουργείου όραση. Όσο καλύτερη είναι η προεγχειρητική όραση, τόσο καλύτερη και η μετεγχειρητική κατά κανόνα. Στη διαβητική νόσο του ματιού με ελκτική αποκόλληση η πρόγνωση είναι πιο επιφυλακτική.
Πρόληψη – Check-up
Μετά την επέμβαση χρειάζεται έλεγχος που γίνεται με την κλινική εξέταση-βυθοσκόπηση και το OCT, περιοδικά, ώστε να προληφθεί το ενδεχόμενο τυχόν υποτροπής της αποκόλλησης. Βέβαια στις παθολογικές περιπτώσεις εξιδρωματικής αποκόλλησης, όπου χορηγείται ανοσοκατασταλτική αγωγή, απαιτείται παρακολούθηση με εργαστηριακές εξετάσεις ανα 2-3μηνο περίπου, ώστε να γίνουν έγκαιρα αντιληπτές τυχόν παρενέργειες της φαρμακευτικής αγωγής.