Σκληρίτιδα πρόσθια-οπίσθια

Περιγραφή

Πρόκειται για φλεγμονή του σκληρού χιτώνα του βολβού του οφθαλμού κάτω απο τον επιπεφυκότα, δηλαδή του «άσπρου» του ματιού. Διακρίνεται στην πρόσθια και στην οπίσθια. Η πρόσθια σκληρίτιδα είναι συχνότερη και συνηθέστερα είναι αυτοάνοση, σχετίζόμενη με συστηματικό αυτοάνοσο νόσημα ή νόσημα του συνδετικού ιστού. Σπανιότερα μπορεί να ευθύνεται κάποια λοίμωξη συνήθως ερπητική. Η οπίσθια σκληρίτιδα συνήθως είναι ιδιοπαθής.

Παθήσεις με τις οποίες μπορεί να συνδυαστεί

1. Λοιμώξεις
   1. Φυματίωση
   2. Ερπητοϊοί
   3. Σύφιλη
2. Αυτοάνοσα νοσήματα
   1. Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος
   2. Οζώδης πολυαρτηρίτιδα
   3. Κοκκιωμάτωση Wegener
   4. Υποτροπιάζουσα πολυχονδρίτιδα
   5. Ρευματοειδής αρθρίτιδα
   6. Ιδιοπαθής φλεγμονή του κόγχου
   7. Σαρκοείδωση

Συμπτώματα – Κλινική Εικόνα

• Στην πρόσθια σκληρίτιδα το κύριο σύμπτωμα είναι ο πόνος και η ερυθρότητα στο άσπρο του ματιού. Ο πόνος μπορεί να είναι έντονος και ανυπόφορος.
• Στον πρόσθιο θάλαμο του οφθαλμού μπορεί να υπάρχουν κύτταρα φλεγμονής όπως στην ιριδοκυκλίτιδα.
• Σε σοβαρές αυτοάνοσες περιπτώσεις με συνυπάρχον συστηματικό νόσημα, μπορεί να προσβληθεί και ο κερατοειδής χιτώνας, όπου συνήθως υπάρχει περιφερική ελκωτική κερατίτιδα. Στην οπίσθια σκληρίτιδα μπορεί να συνυπάρχει οίδημα της ωχράς και πτυχές στο χοριοειδή.

Διάγνωση - Εξετάσεις

Η διάγνωση γίνεται με μακροσκοπική κλινική εξέταση, βιομικροσκόπηση και βυθοσκόπηση. Συνήθως υπάρχει μια ερυθρότητα, τμηματική, διάχυτη ή οζώδης, ώστε ανάλογα διακρίνουμε την τμηματική, διάχυτη και οζώδη σκληρίτιδα αντίστοιχα. Αυτή η ερυθρότητα μάλιστα, δεν υποχωρεί χαρακτηριστικά μετά απο ενστάλλαξη σταγόνων φαινυλεφρίνης 10%.
Εργαστηριακές εξετάσεις θα πρέπει να γίνουν για την διερεύνηση ύπαρξης αυτοάνοσου νοσήματος. Οι ορολογικές εξετάσεις περιλαμβάνουν ανίχνευση αντισωμάτων, αντιγόνων κα παραγόντων (ρευματοειδής παράγοντας) που υποδηλώνουν συγκεκριμένα νοσήματα. Επίσης, ειδικές εξετάσεις γίνονται για αποκλεισμό λοίμωξης. Συμπληρωματικά, ενδέχεται να χρειαστούν ακτινογραφία θώρακος, και σπινθηρογράφημα με γάλλιο για αποκλεισμό σαρκοείδωσης. Επίσης, μπορεί να χρειαστούν αξονικές τομογραφίες σπλαγχνικού κρανίου και οφθαλμικών κόγχων.

Αντιμετώπιση

• Η αντιμετώπιση εξαρτάται απο την ύπαρξη ή όχι λοίμωξης. Εάν επιβεβαιωθεί λοίμωξη, η θεραπεία θα καθορισθεί απο τον υπεύθυνο λοιμώδη παράγοντα. Εάν η διάγνωση συνηγορεί σε ιδιοπαθή σκληρίτιδα, χωρίς συνύπαρξη συστηματικού νοσήματος, τότε η θεραπεία θα ξεκινήσει με μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) απο το στόμα. Επίσης, κορτιζόνη απο το στόμα είναι ενίοτε απαραίτητη, εάν τα μή στεροειδή αντιφλεγμονώδη δεν επαρκούν ή υπάρχει και άλλο συστηματικό νόσημα. Συμπληρωματικά, μπορεί να χρειαστούν ανοσοκατασταλτικά (ή ανοσοτροποποιητικά) φάρμακα για μακροχρόνια θεραπεία σε κάποιες πολύ σοβαρές περιπτώσεις με νεκρωτική σκληρίτιδα, όπου μπορεί λόγω σοβαρών συστηματικών επιπλοκών να κινδυνεύει και η ίδια η ζωή του ασθενούς (όπως π.χ. σε κοκκιωμάτωση Wegener).
  Όπως και στις άλλες αυτοάνοσες νόσους, έτσι και εδώ η μεθοτρεξάτη, η αζαθειοπρίνη, η κυκλοσπορίνη, η μυκοφαινολάτη μοφετίλη και οι βιολογικοί παράγοντες (anti-TNF, αναστολείς υποδοχεών ιντερλευκίνης) σε ανθεκτικές περιπτώσεις έχουν ένδειξη.
  • Χρονοδιάγραμμα
    Η θεραπεία συνήθως δίδεται για διάστημα μερικών εβδομάδων εφόσον είναι λοίμωξη, αλλά σε χρόνιες αυτοάνοσες περιπτώσεις απαιτείται μακροχρόνια θεραπεία.
  • ΕπιπλοκέςΝέκρωση και διάτρηση βολβού στην πρόσθια μορφή, οίδημα ωχράς και εξιδρωματική αποκόλληση αμφιβληστροειδούς στην οπίσθια μορφή.
  • Αποτελέσματα θεραπείας
    Εξαρτάται απο την εκάστοτε περίπτωση και πάθηση. Σήμερα με την πληθώρα ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων και τους βιολογικούς παράγοντες έχουμε καλά αποτελέσματα στις αυτοάνοσες παθήσεις, αλλά ενδέχεται πάντα να υπάρχουν και περιπτώσεις με σημαντική βλάβη στο σκληρό χιτώνα που μπορεί να φθάσει (σπάνια) μέχρι και διάτρηση αυτού. Στην τελευταία αυτή περίπτωση μπορεί να γίνει μεταμόσχευση αμνιακής μεμβράνης ή περικαρδίου.
  • Πρόγνωση
    Εξαρτάται απο την περίπτωση και κυρίως την συνύπαρξη άλλης νόσου. Η οπίσθια σκληρίτιδα έιναι κατά κανόνα πιο ήπια, δεν σχετίζεται τόσο συχνά με συστηματικό νόσημα και έχει καλύτερη πρόγνωση. Η πρόσθια σκληρίτιδα εφόσον είναι ιδιοπαθής έχει επίσης καλύτερη πρόγνωση εν συγκρίσει με τις υπόλοιπες.